ARCHIDIECEZJA SZCZECIŃSKO - KAMIEŃSKA
MYŚLIBORSKA KAPITUŁA KOLEGIACKA
DEKANAT MYŚLIBÓRZ
PARAFIA PW. ŚW. JANA CHRZCICIELA
1124 Misja chrystianizacyjna św. Ottona z Bambergu przechodzi przez Ziemię Myśliborską z Santoka przez Nowogródek Pomorski, Giżyn i Lipiany do Pyrzyc. W orszaku znajdowali się duchowni polscy, między innymi kapelan Wojciech, od 1140 r. pierwszy biskup pomorski.
1238 „curia” - komandoria Templariuszy w Myśliborzu ufundowana przez księcia wielkopolskiego Władysława Odonicza
1261 Preceptor Templariuszy Widekind przekazuje „oppidum Soldin” margrabiom brandenburskim Janowi I i Ottonowi III
1261-1271 Powstał pierwotny kościół granitowy, kościół miała fundować żona Ottona III – Jadwiga, bratanica ks. jaworsko - świdnickiego Bolesława I, ( zniszczony w czasie najazdu księcia Bolesława Pobożnego w 1271 r.)
1298 Margrabia Albrecht III ustanowił Kapitułę Kolegiacką (proboszcz, dziekan, 12 kanoników). Kapituła otrzymała od biskupa kamieńskiego dominikanina Piotra Polaka pełnomocnictwa nadzoru nad kościołami w Nowej Marchii. Proboszcz parafii kolegiackiej był pierwszym prałatem Nowej Marchii. Pierwszym prepozytem myśliborskim był Jan. Ponadto margrabia wydał dokument fundacyjny kolegiaty i przekazał patronat nad kościołami farnymi w Barlinku, Gorzowie Wlkp., Mieszkowicach i Myśliborzu. Akt spisał kapelan i notariusz Jan. Kolegiata do 1945 r. była pod wezwaniem św. św. Apostołów Piotra i Pawła.
1326 Fundacja ołtarza „fraternitatem advenarum” przez radę miejską, fundacje kolejnych ołtarzy w latach: 1336 – św. Jakuba, 1346 – św. Jerzego, 1349 - 2 ołtarze (pierwszy ku czci NMP, św. Marii Magdaleny i Wszystkich Świętych, drugi ku czci św. Jana), 1350 – Świętego Krzyża i NMP, 1355 – św. Lucjana, 1364 – NMP, 1399
1335 Margrabia Ludwik przekazał kapitule kolegiackiej patronaty nad kościołami w Dobiegniewie, Lipianach, Strzelcach Krajeńskich i Warnicach
1348 Patronat nad kościołami w Mętnie, Moryniu i Trzcińsku Zdroju.
1432 Fundacja kolejnego ołtarza
1433 Spalenie kolegiaty i miasta w czasie najazdu husytów. 1444 Odbudowa, fundacja ołtarza
1480 Legat papieski Antoni Bonumbr nie uznał wyboru Ludwika von Eberstein na biskupa kamieńskiego i dlatego funkcję biskupa sprawował sam, lub upoważniał do jej pełnienia Wilkinusa Thomasa, prepozyta z Myśliborza.
1481 Wzmianka o Kaplicy Mariackiej
1490 Fundacja ołtarza
Przed 1511 – 1542 Bartolomeus Krempcow ostatni katolicki proboszcz kapituły kolegiackiej. Od 1536 był jednocześnie kanonikiem klasztoru dominikanów.
1538 Margrabia Jan z Kostrzyna przyjmuje wiarę luterańską, jego nadworny kaznodzieja Henryk Hamme przybywa do Myśliborza, aby nakłonić Kapitułę do przyjęcia nowej wiary. Misja takończy się fiaskiem. Dopiero nowy duchowny luterański Wenzel Kielman zajmuje z podburzonym tłumem kolegiatę. Był on pierwszym proboszczem luterańskim w Myśliborzu
1539 Wielki pożar niszczy kolegiatę (zostały jedynie zewnętrzne mury).
1539 – 1593 Funkcje kościoła parafialnego pełni były kościół klasztorny (Dominikanów).
1543 Margrabia Jan z Kostrzyna rozwiązuje kapitułę i przeprowadza jej sekularyzację.
1582 – 1593 Odbudowa kościoła jako świątyni luterańskiej
1585 Portal renesansowy
1593 Kościół poświęcony jako świątynia luterańska
1614 Pierwsze organy wykonał mistrz Franz Heidenreich z Darłowa w 1575 r. Organy te do 1614 r. znajdowały się w kościele klasztornym, a następnie zostały zamontowane w kolegiacie przez mistrza Paula Lindemanna z Pasewalku jako „arcydzieło Nowej Marchii”.
1618 – 1655 Największy dzwon (2 150 kg).
1618 – 1620 Budowa ołtarza głównego
1630 Splądrowanie kościoła przez wojska cesarskie i zniszczenie organów: „Żołnierze rozebrali najpiękniejsze organy w Nowej Marchii. Na rynku myśliborskim przygrywali na piszczałkach organowych swym kamratom do tańca”
1655 Kolejny wielki pożar zniszczył świątynię i 250 domów w mieście,
1665 - 66 Superintendentem kościoła był polski szlachcic Andrzej Pawłowski
1676 – 1679 Odbudowa kościoła po pożarze – z tego okresu pochodzą obecne sklepienia, prawdopodobnie z tego okresu pochodzi barokowa ambona, drewniana, polichromowana. Przedstawia malowane postaci czterech ewangelistów, sceny ze Starego Testamentu: Jonasza i drabinę jakubową. Nad amboną rzeźbiony baldachim z gołębicą, zwieńczony pelikanem.
1683 Piorun uszkodził wieżę kościelną.
1688 Nowe organy zbudował mistrz Mathias Kahl z Templina. Renowacje: 1749 – 50, 1781 – 82, 1837.
1697 Dwaj burmistrzowie Myśliborza Andreas Rothe i Georg Dalack za 554 talary fundują trzeci z kolei ołtarz – obecny, pracę częściowo wykonał przybyły z Bielefeld Heinrich Bernhard Hattenkerel, który założył warsztat snycerski w Moryniu. Jest to ołtarz barokowy, drewniany, polichromowany. W predelii: Ostatnia Wieczerza, oraz postaci kobiet symbolizujące Stary i Nowy Testament, w retabulum: Ukrzyżowanie Chrystusa i po bokach czterech ewangelistów (św. Mateusz, Marek, Łukasz i Jan), w szczycie Zmartwychwstanie i Wniebowstąpienie. Wysokość ołtarza 13,50 m. Konserwacje i renowacje: XVIII w., 1837, 1901, 1955, 1979 – 1980.
1712 Zmarła Eva Katharina von Marwitz. Pochowana w krypcie pod wieżą.
1718 Dzwon z ludwisarni Georga Schmidta z Norymbergii.
1720 W krypcie pod wieżą powstały dwa grobowce dla rodziny von Steinwehr
1729 Odnowiono epitafium poczmistrza Molzahn’a, który został pochowany w krypcie przy zakrystii
1743 Zmarł pastor inspektor Andreas Caspar Rothe, pochowany w krypcie przy zakrystii, obok swojego ojca, burmistrza Andreasa Rothe, jednego z fundatorów obecnego ołtarza.
1767 Zmarł pastor inspektor, diakon Johann Heinrich Zschock, pochowany w krypcie pod wieżą
1834 – 1837 Prace rekonstrukcyjne: naprawiono sklepienia, dach i wieżę, częściowo przelicowano elewacje.
1843(48 – 50) Nowe organy wykonał mistrz organowy Carl August Buchholz z Berlina, wspólnie ze swoim synem. I etap (1848) – II manuały, 12 registrów, II etap (1850) – II manuały, 28 registrów
1866 Remont dachu.
1880 Nowy dzwon wykonany w ludwisarni C. Voß & Sohn w Szczecinie.
1904 – 1905 Przeprowadzono gruntowną restaurację kościoła: dokonano ogólnego remontu, oczyszczono i wymalowano wnętrze (ofiarą padły barokowe stalle), usunięto przepierzenia i przywrócono hali wieżowej stan zbliżony do pierwotnego. Zainstalowano oświetlenie elektryczne, silnik elektryczny poruszający miechy organów, ogrzewanie, nowe ławki, oraz witraże w oknach prezbiterium. Witraże w południowej ścianie prezbiterium przedstawiają postaci Chrystusa i św. Jana, ich autorem jest Eissing.
1908 – 1912 Rozebrano konstrukcję hełmu wieży, zbudowano nową i pokryto nową dachówką. Wyremontowano najwyższą kondygnację wieży.
1917 Zdjęto wszystkie dzwony przeznaczone na potrzeby wojenne.
1921 Zawieszenie pierwszego dzwonu.
1925 Zawieszenie dwóch kolejnych dzwonów.
1817 – 1945 Kościół należał do „Evangelische Kirche der altpreuβischen Union”. Prowincja
Kościelna Berlin – Brandenburg. Myślibórz był siedzibą Diecezji i Archidiakonatu obejmującej 25 parafii i 40 kościołów. Kościół pełnił funkcję katedry (Dom).
1945 Utworzenie Administracji Apostolskiej Kamieńskiej Lubuskiej i Prałatury Pilskiej której podlegała parafia myśliborska
7 X 1945 Rekonsekracja kościoła pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, pierwszym po wojnie administratorem parafii został ks. Jan Wojtysiak. Kościół do 3 VII 1976 r. był kościołem proparafialnym Parafii pw. Świętego Krzyża. Nie jest wiadome,dlaczego został zmieniony patron kościoła. Ks. Jan Deja pisze w kronice parafialnej, że być może ze względu na patrona pierwszego proboszcza Jana, lub znajdujący się witraż św. Jana Chrzciciela, który zachował się w prezbiterium.
1945-46 Zlikwidowano drewniane empory w nawach bocznych ołtarza
1966 Uroczystości Millenium Chrztu Polski w Myśliborzu
1976 Zostaje erygowana parafia pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, pierwszym proboszczem został ks. Jan Deja
1 XI 1992 Arcybiskup metropolita Marian Przykucki erygował Myśliborską Kapitułę Kolegiacką, a kościół podniósł do godności kolegiaty. Kapitułę tworzą: prepozyt, kanonicy gremialni i kanonicy honorowi.
1995 Nabożeństwo ekumeniczne żałobne, poświęcone symbolicznemu pochówkowi szczątków rozstrzelanych 120 zakładników niemieckich przez wojsko radzieckie w dniu 7.02.1945 r. Nabożeństwo odprawili ks. dziekan, kanonik Edward Cegła i superintendent kościoła ewangelickiego w Soltau R. Friedrich Hoyer. Na katafalku spoczywała skromna trumna ze szczątkami rozstrzelanych przykryta flagą Brandenburgii. Wspólnie odmówiono Ojcze Nasz.
1997 – 2001 Gruntowna renowacja ołtarza (prace konserwatorskie i archiwalno - his-
toryczne), dokonano rekonstrukcji oryginalnej polichromii. Kolegiatę pokryto nowym dachem.
2010 - 2011 Kapitalny remont wieży: Wymiana pokrycia dachowego hełmu wieży, remont tarasu widokowego, remont ścian wieży z wzmocnieniem ich konstrukcji i oczyszczeniem, remont konstrukcji drewnianych wieży oraz schodów. Naprawa zegara i renowacja tarcz zegarowych. Na szczycie wieży zamontowano krzyż po raz pierwszy od czasów reformacji.
2011 Wzdłuż elewacji wieży, wschodniej ściany prezbiterium oraz zakrystii wykonano ciąg przyfundamentowych osuszaczy szybowych.
2012 7.01. Wspólne kolędowanie „Aktorzy wspierają kolegiatę”
maj – październik prace remontowe południowej i wschodniej ścian kolegiaty.
60. lecie święceń kapłańskich ks. prałata Aleksandra Jaszczura.
2013 „Rok Wiary” ogłoszony przez papieża Benedykta XVI.
23.06. Instalacja 24 nowych kanoników przez ks. abp Metropolitę Andrzeja Dzięgę.
2014 25.04. - 2.05. „Misje u stóp Krzyża Świętego”.
Remont północnej elewacji kolegiaty. od strony elewacji południowej wykonano ciąg przyfundamentowych osuszaczy szybowych. W lipcu odkryto w elewacji południowej relikty pierwotnego, średniowiecznego portalu z XIV w.
14.06. Wprowadzenie relikwii św. Jana Pawła II. O godz. 18:00 rozpoczęła się msza św. Koncelebrowana przez abp lwowskiego Mieczysława Mokrzyckiego.
2015 1. 01. ks. prałat Aleksander Jaszczur otrzymał Dyplom „Benemerenti” („Dobrze Zasłużonym”).
21.04. Kolegiata otrzymała wyróżnienie w konkursie „Zabytek zadbany 2015”
czerwiec Założenie intalacji odgromowej
lipiec Prace brukarskie wokół kolegiaty
2017 październik – grudzień remont i wymiana posadzki w prezbiterium
2018 1.06. demontarz dzwonów do renowacji
19.6. Instalacja balasek ołtarzowych
23.06. poświęcenie 2. odrestaurowanych, oraz 3. nowych dzwonów, w tym dzwonu ufundowanego z okazji 100. lecia odzyskania niepodległości przez Polskę. przez ks. abp Metropolitę Andrzeja Dzięgę.
Nowe tabernakulum
Kościoły filialne:
CZÓŁNÓW, gm. Myślibórz
Kościół zniszczony, msze św. odprawiane są w prywatnym pomieszczeniu.
XVIII. wieczny kościół o konstrukcji ryglowej, po 1945 roku zamieniono na magazyn. Drewniana (szkieletowa) dzwonnica pokryta dachem brogowym z przełomu XVIII/XIX w. - jedyny zachowany element pierwotnego kościoła, czynione są starania o odbudowę kościoła. Wieża wpisana do rejestru zabytków, nr rej.: A-156 z 5. stycznia 2004 roku. Wieża została odrestaurowana w roku
Ruiny kościoła zawaliły się 7. lipca 1978 roku w godz. wieczornych. Po zawaleniu się dachu, doszło do zawalenia się ścian. Ocalała tylko drewniana wieża, nie połączona z murem świątyni. W dniu 18. lipca przystąpiono do odgruzowania. Drewno zabrali mieszkańcy, cegły ułożono w stos. 27. lipca w tartaku w Ściechowie zakupiono materiały do remontu wieży. Remont przeprowadził p. Edward Struzik, dekarz z Myśliborza.
Prace rozpoczęto już 3. sierpnia 1978.
MYŚLIBORZYCE, gm. Myślibórz
Kościół filialny pod wezwaniem MB Częstochowskiej, poświęcony 3. maja 1947 roku. Odpust: 26. sierpnia.
Kościół pierwotny z XIV w. - (parafia), w XVI w. filia parafii protestanckiej w Stawie. Koniec XIX w. - kościół neogotycki na granitowym cokole, orientowany, salowy, ceglany. Wieża o dachu namiotowym, wyposażenie oryginalne, przy kościele nagrobki przyścienne (l. 20. XX w.).
Kamienny obelisk i kaplica murowana z początku XX w. Remont kościoła przeprowadzono w 1967 roku: naprawa dachu wieży, okien dachowyc i kamiennych schodów do kościoła.
Wpisany do rejestru zabytków, nr rej.: A-14 z 29. października 1999 roku.
Opracowanie: Marek Karolczak, Myślibórz 2023
